Jaarverslag 2021 Cliëntenraad Sociaal Domein

Voor u ligt het jaarverslag 2021 van de Cliëntenraad Sociaal Domein van de gemeente Eindhoven. We blikken hierbij terug op het jaar 2021. Het was opnieuw een jaar dat sterk in het teken stond van het  Coronavirus. Alle CRSD- en werkgroepbijeenkomsten vonden wederom plaats via Teams. Een aantal  werkbezoeken, met zeer beperkt aantal deelnemers, heeft wel fysiek plaatsgevonden alsmede een overleg met wethouder Richters direct na de zomervakantie toen we weer het idee kregen naar “normaal vergaderen” terug te kunnen keren. Ondanks de vele beperkingen van het beeldscherm-vergaderen (o.a. het gemis aan informele momenten) is de sfeer het gehele jaar goed geweest hebben we een groot aantal groot aantal kwalitatief goede adviezen kunnen opleveren.

Op 1 maart 2021 was de omvang van de cliëntenraad met 5 nieuwe leden weer op volle sterkte (15 leden) en konden onze werkgroepen stevig aan de slag. Een van de speerpunten voor 2021 was het realiseren van een eigen website. Dankzij de enthousiaste inzet van een daartoe in het leven geroepen werkgroep is er mooie website tot stand gebracht: crsdeindhoven.nl. 

We zijn, zowel in werkgroepen als in de gehele CRSD, onder meer met de volgende onderwerpen aan de slag geweest: VN-verdrag, PGE, Basisdagbesteding, Ergon, Onafhankelijke Cliëntondersteuning, Gezondheid, Mono/Multi, Beschermd Wonen, Preventief jeugdbeleid, Psychiatrie, Dienstverleningsconcept en Jeugdhulp.  

Het jaar 2021 was voor het huidige gemeentebestuur het laatste jaar van zijn zittingsperiode, waarin de oogst van 4 jaar werken zichtbaar moest worden. Door de grote financiële tekorten in het sociaal  domein bij de start van dit college werd het gemeentebestuur de afgelopen jaren gedwongen tot tal  van maatregelen die niet zelden leidden tot verminderde toegankelijkheid en verschraling van sociale voorzieningen. De cliëntenraad bevond zich daardoor soms in een moeilijke positie tussen enerzijds begrip hebben voor noodzakelijke maatregelen en anderzijds opkomen voor gerechtvaardigde cliëntbelangen. Het is het gemeentebestuur gelukt om deze bestuursperiode financieel positief af te  sluiten en het is ons als cliëntenraad gelukt om onze rol in deze moeilijke periode toch goed vast te houden. 

Wij zijn natuurlijk verheugd met het feit dat de financiën in het sociaal domein in Eindhoven weer op  orde zijn. Inhoudelijk zijn er nog wel de nodige zorgen want landelijke rapportages geven aan dat er nogal wat schort aan de decentralisaties die vanaf 2015 aan de gemeenten zijn opgedragen. Zo blijken onderdelen van de decentralisaties niet naar het adequate niveau te zijn gedecentraliseerd. Dit klemt te meer aangezien ons land geen regionale autoriteit kent. Daarnaast zijn gemeenten destijds opgezadeld met forse bezuinigingen bij de overdracht van de uitvoering van de Jeugdwet, de  Participatiewet en de Wet maatschappelijke ondersteuning. Het nieuwe kabinet Rutte IV zal zich hierover bestuurlijk, inhoudelijk en financieel opnieuw moeten buigen.   

In maart 2022 zijn er de gemeenteraadsverkiezingen. Wij zullen daartoe een advies uitbrengen over  de onderwerpen die ons inziens het meest knellen in het sociaal domein in Eindhoven. Kortom, de cliëntenraad hoeft zich ook aanstaande jaar niet af te vragen of er zinvol werk te verrichten is. De constructieve samenwerking met ambtenaren en de goede samenwerking met leden van het college  en gemeenteraad zetten wij ook aanstaande jaar graag voort.   

De Cliëntenraad Sociaal Domein 

De cliëntenraad sociaal domein adviseert het gemeentebestuur, gevraagd en ongevraagd, over het beleid in het sociaal domein van Eindhoven. De cliëntenraad adviseert vanuit het cliëntperspectief over visie, beleid en uitvoering ten aanzien van het brede sociaal domein, dat wil zeggen inclusief gezondheid, onderwijs en wonen.

De cliëntenraad moet, conform de Nadere Regeling Sociaal Domein van de gemeente Eindhoven, bestaan uit minimaal 12 en maximaal 15 leden. Alle leden moeten woonachtig zijn in Eindhoven en minimaal 80% van de leden moeten ervaringsdeskundige zijn als het gaat om gebruik maken van sociale voorzieningen in Eindhoven. De benoemings- en ontslagprocedure is geregeld in het Huishoudelijk Reglement van de cliëntenraad.    

Op 1 januari 2021 bestond de cliëntenraad uit de volgende 15 personen: Mercedes Foeken, Marieke van Gastel, Ad den Hartog, Sito Panchoe, Danielle Ruland, Andries de Wit, Kirsten van der Kolk, Hans  Schalkwijk, Erik de Ridder, Diane van de Mortel, Chris de Kleijn, Jan Schripsema, Martien Asveld,  
Sylvia Kwarten en Thijs Arnts.   
Mutaties in de samenstelling vanwege ziekte, benoeming gemeentelijke commissie, geen tweede termijn en de combinatie met arbeid leidden gedurende het jaar tot het vertrek van 6 leden en de komst van 6 nieuwe leden.   

Op 1 januari 2022 bestond de cliëntenraad uit de volgende 15 personen: Ad den Hartog, Sito Panchoe, Andries de Wit, Hans Schalkwijk, Erik de Ridder, Diane van de Mortel, Jan Schripsema, Martien Asveld, Sylvia Kwarten, Thijs Arnts, Nienke Lazaroms, Jack Janssen, Loubna Bakra, Simon de  Waal en Mirella Russens. De cliëntenraad werd ook afgelopen jaar ondersteund door onafhankelijk voorzitter Ab Czech en door ambtelijk secretaris Ellen Pulles.

In bijlage 1 is een specificatie opgenomen van alle benoemingen en mutaties.

De cliëntenraad heeft drie inhoudelijke werkgroepen en één specifieke werkgroep. We kennen de volgende werkgroepen: werkgroep Jeugd & onderwijs, werkgroep WMO, werkgroep Participatie & armoede en de werkgroep Website en social media. De werkgroepen zijn interne werkgroepen en communiceren zonder instemming van de cliëntenraad niet naar buiten.

De werkgroepen hebben een lid gekozen als voorzitter en worden in adviserende zin ondersteund door de voorzitter van de cliëntenraad en de ambtelijk secretaris. Alle werkgroepen komen eenmaal per twee weken bij elkaar. De werkgroepen houden de cliëntenraad op de hoogte van de voortgang van de werkzaamheden en de inhoudelijke ontwikkelingen. Preadviezen worden opgesteld in de werkgroepen waarna ze worden geagendeerd in de cliëntenraad.   

De samenstelling van de werkgroepen op 1 januari 2022 is als volgt:  

• Werkgroep WMO: Hans Schalkwijk (voorzitter), Ad den Hartog (notulist), Erik de Ridder (lid), Simon de Waal (lid), Nienke Lazaroms (lid), Ellen Pulles (ambtelijke ondersteuning) en Ab Czech (adviseur).  
• Werkgroep Onderwijs & jeugd: Sylvia Kwarten (voorzitter), Thijs Arnts (notulist), Loubna Bakra (lid), Mirella Russens (lid), Ellen Pulles (ambtelijke ondersteuning) en Ab Czech (adviseur).  
• Werkgroep Participatie & armoede: Jan Schripsema (voorzitter), Martien Asveld (notulist), Andries de Wit (lid), Sito Panchoe (lid), Diane van de Mortel (lid), Jack Janssen (lid), Ellen Pulles (ambtelijke ondersteuning) en Ab Czech (adviseur).
• Werkgroep Website en social media: Simon de Waal (voorzitter), Ad den Hartog, Thijs Arnts en Diane van de Mortel.   
   

De cliëntenraad wordt door ambtenaren regelmatig om adviezen gevraagd. Daarnaast heeft de cliëntenraad ook zelf over een aantal onderwerpen ongevraagd een advies aan het gemeentebestuur uitgebracht. In 2021 heeft de cliëntenraad in totaal:   

• 12 schriftelijke adviezen uitgebracht (adviezen zijn integraal opgenomen in de bijlage);
• 3 mondelinge ambtelijke adviezen uitgebracht over onderwerpen waarover meerdere sessies met ambtenaren zijn geweest;
• 6 brieven geschreven over specifiek onderwerpen;
• 1 keer schriftelijk aandachtspunten aangeleverd.
   

Het betrof de volgende schriftelijke adviezen aan het college:

1. Advies over voortgang VN-verdrag en PGE werkzaamheden  
2. Advies over problemen bij het recreatief zwemmen  
3. Advies over regiovisie Beschermd Wonen 2022 - 2026  
4. Advies over basisdagbesteding  
5. Advies over dienstverlening Werk en Inkomen  
6. Advies over subsidiegids 2022  
7. Advies over begroting Ergon  
8. Advies over preventief jeugdbeleid  
9. Advies over voortzetting werkzaamheden PGE  
10. Advies over herijking Stadsplan basisvaardigheden 2019-2023  
11. Advies over inkoopplan multiproblematiek  
12. Advies over de gezondheidsnota 2022 - 2025  

Brieven aan de wethouder betroffen de volgende onderwerpen:  

• Brief over verbetering dienstverlening  
• Brief over verbetering subsidieproces  
• Brief over voortzetting werkzaamheden PGE  
• Brief over besteding coronamiddelen
• Brief over beleidskader onafhankelijke cliëntondersteuning  
• Brief over organisatie onafhankelijke cliëntondersteuning  
  
   

De cliëntenraad wil graag investeren in kennis en kunde door deskundigheidsbevordering van de individuele leden én als groep. In 2021 waren de mogelijkheden hiervoor beperkt. Ondanks de pandemie zijn de volgende activiteiten ondernomen:  

• Individuele coaching 
• Gezamenlijke training en scholing van leden van de cliëntenraad  
   

Coaching  
Twee leden hebben gebruik gemaakt van de faciliteit die de cliëntenraad biedt aan haar leden, te weten de individuele ondersteuning door een coach. Met een coach wordt gewerkt aan het vergroten van het zelfvertrouwen en de sociale vaardigheden ten behoeve van het functioneren in  de CRSD.   

Training “Effectief samenwerken” met Microsoft Teams  
De cliëntenraad heeft begin 2020 besloten om Microsoft Teams te gebruiken als communicatiemiddel en opslaglocatie voor vergaderstukken, adviezen en andere documenten. De nieuwe leden hebben daarom de training “Effectief samenwerken met Microsoft Teams” gevolgd bij het AVK.  

Training “Beginnende cliëntenraadsleden”  
Deze training van Stimulanz is door 4 leden gevolgd en werd als zeer positief ervaren. Als er nieuwe leden starten zal deze training daarom nogmaals aangeboden worden.   

Om tot goede adviezen te komen wil de cliëntenraad graag veelvuldig contact met gebruikers van sociale voorzieningen, het werkveld, met belangenorganisaties en met andere cliëntorganisaties. Vanwege de pandemie is dit niet optimaal gelukt in 2021. Op één bijeenkomst na heeft het contact met betreffende beleidsambtenaren, wethouder mw. R. Richters (o.a. WMO en Jeugd) en wethouder dhr. Y. Torunoglu (o.a. Participatie en Wonen) digitaal plaatsgevonden. Contact met partijen in de stad zijn voor de cliëntenraad essentieel om te weten wat er speelt. Er is daarom contact gelegd met de volgende organisaties:  

Stichting leergeld  
Er waren ontwikkelingen rondom de kindfondsen en de stichting Leergeld was in de cliëntenraad uitgenodigd om haar werkwijze toe te lichten.   

Combinatie Jeugdzorg  
Aan deze grootste instelling voor jeugdzorg in de regio Eindhoven is door de werkgroep Jeugd en Onderwijs  een werkbezoek gebracht.   

Werkbezoeken aan locaties van basisdagbesteding  
In 2021 is de gemeente begonnen met de realisatie van basisdagbesteding in verschillende wijken. De werkgroep heeft de ontwikkeling nauwgezet gevolgd en de volgende locaties bezocht: JoSamen, ’t Wasven, De Boei Kunst (GGzE), De Loods 040, Stichting Ervaring die Staat, HK1 (NEOS), Ontmoet en Groet, De Zuidwester (GGzE) en Archipel.   

Naast de eerdergenoemde werkbezoeken zijn ook de volgende activiteiten ondernomen:  

Diverse bijeenkomsten over doorontwikkeling OCO  
Twee leden hebben deelgenomen aan een aantal bijeenkomsten zowel van de gemeente als van Ieder(in) over onafhankelijke cliëntondersteuning.   

Diverse online bijeenkomsten en webinars  
Verschillende leden van de cliëntenraad hebben deelgenomen aan online bijeenkomsten over onder meer: Maatschappelijke Opvang, Beschermd Wonen, Transformatie Sociaal Domein (VNG) gezondheidsbeleid, Voor de Jeugddag (VWS), effectdialoog Omgekeerde toets (Gemeente Eindhoven).  

Theatervoorstelling Matzer  
Een lid heeft de voorstelling over dementie “Je kunt me gerust een geheim vertellen” bijgewoond.   

Ondertekening herijkt stadsplan laaggeletterdheid  
Het herijkte stadsplan laaggeletterdheid werd in een feestelijke bijeenkomst in september medeondertekend door de cliëntenraad.  

Streettour  
Vier leden hebben deelgenomen aan een rondleiding door Eindhoven waarbij voormalige dak- en thuislozen vertelden over het leven op straat.  

Jaarlijks vindt evaluatie plaats en daarmee stellen we vast wat goed gaat en wat beter kan. Op de laatste vergadering van 2021 hebben we met elkaar uitvoerig geëvalueerd. De evaluatie kende de volgende items, beoordeling, opmerkingen en vervolg:  

Samenvattende actiepunten uit de evaluatie 2021:  

• terugkoppeling door B&W op onze adviezen laten becommentariëren en separaat in de CSRD agenderen: actie werkgroepen   
• sommige onderwerpen nemen te veel tijd in beslag: actie voorzitter  
• bij enkele leden in scholing aandachtspunt: actie werkgroepen doen voorstel aan CRSD  
• volgend jaar in de vragenlijst onderscheid maken tussen samenwerking met wethouders en samenwerking met ambtenaren: actie secretaris  
• meer relaties onderhouden met belangenorganisaties: actie werkgroepen die nemen dit punt op in hun plan voor 2022  
• na installatie nieuwe gemeenteraad onszelf een keer uitnodigen voor de zomervakantie: actie voorzitter en secretaris  
• folder, jaarverslag 2021 en manifest maart 2022 gebruiken als opstap naar pers: voorbereiding door voorzitter, secretaris en de drie werkgroepvoorzitters  
• nadenken over rol coördinerend wethouder: in werkgroepen bespreken, stuk in CRSD vaststellen en later met nieuwe wethouder bespreken  
   

Een van de onderdelen van het versterken van de eigen agenda uit 2020 was het jaarlijks benoemen van een onderzoeksthema. Dat jaar is gekozen voor “Opvoedondersteuning in de sociale basis”. Dit thema is aan de wethouder voorgelegd om te bezien of er middelen beschikbaar konden komen die voor de realisatie van zo’n onderzoek nodig zijn. Ook is met de Rekenkamer overlegd.
  
Het onderzoek dient gericht te zijn op de visie die gehanteerd wordt, op de omvang en kwaliteit van de huidige voorzieningen van opvoedondersteuning en wat er nog verder nodig is in Eindhoven. Dit  zou dan bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen (maart 2022) kunnen worden meegenomen als (ongevraagd) advies van de cliëntenraad. Het onderzoeksthema is tot op heden nog niet geadresseerd en zal daarom bij onze presentatie van de actiepunten voor 2022 terugkomen. 
 
We merken op dat steeds vaker domein-overstijgende onderwerpen aan de orde komen. Zo raken thema’s met betrekking tot wonen, veiligheid, omgevingsvisie en gebiedsgerichte opgaves vaak aan thema’s van het sociaal domein. Aanstaande jaar willen we hier meer aandacht aan besteden.

We zijn nog in afwachting van reactie van ambtenaren op ons verzoek om aan te geven wat de belangrijkste thema’s en dossiers zullen worden in 2022. Ook zal een nieuw collegeprogramma mogelijk nieuwe thema’s voortbrengen en prioriteiten met zich meebrengen. Daarop vooruitlopend hebben de werkgroepen een inventarisatie gemaakt met de kennis die in december 2021 voorhanden was.   

Werkgroep WMO, onderwerpen 2022  

• Dagbesteding in de wijken  
• Beschermd Wonen  
• Maatschappelijke Opvang  
• Abonnementstarief WMO  
• Dementievriendelijke gemeente  
• Eenzaamheid bij ouderen  
• VN-verdrag/Inclusie-agenda/Voortzetting PGE-werkzaamheden  
• Omgevingswet/toegankelijkheid  
   

Werkgroep J&O, onderwerpen 2022  

• Opvoedingsondersteuning in de sociale basis    
• Visie op jeugdpsychiatrie  
• Proeftuinen LEA/Aansluiting onderwijs en jeugdhulp
• Preventief jeugdbeleid  
• Aanpak multiproblem  
• Laaggeletterdheid  
• Inburgering  
• Cliëntervaringsonderzoek jeugd  
   

Werkgroep P&A, onderwerpen 2022  

• Armoedebeleid  
• Verbetering dienstverlening/Omgekeerde toetsmethode  
• Ontwikkeling Participatiebedrijf/Ergon  
• Beleid en uitvoering m.b.t. uitkeringen  
• Inkomensregelingen  
   

CRSD, algemene onderwerpen 2022  

• Inkoop- en subsidiebeleid sociaal domein  
• Ontwikkeling Wijeindhoven en Servicebureau  
• OCO (Onafhankelijke Client Ondersteuning)  
• Verbeterpunten uit de evaluatie 2021  
• WRR-rapport over zorglandschap  
• Verkiezingsmanifest 2022  
   

Ondanks de handicaps vanwege de noodzakelijke coronamaatregelen stellen we vast dat het jaar 2021 een goed CRSD-jaar is geweest. De sfeer was goed en de adviesproductie is hoog te noemen; totaal zijn er 12 adviezen en een mooie website gerealiseerd. Met name de adviezen over dagbesteding, dienstverleningsconcept werk en inkomen en preventief jeugdbeleid hebben ons inziens tot duidelijk merkbare resultaten geleid in de stad. Daarentegen vonden we de dossiers over het VN-verdrag en PGE moeizame trajecten.   

Uit de evaluatie blijkt dat we meer tijd moeten besteden aan de beoordeling van de schriftelijke terugkoppeling van het college op onze adviezen, om daarmee beter zicht te krijgen op het daadwerkelijk effect van ons werk c.q. onze adviezen. Voorts gaan we in het nieuwe jaar hernieuwd kennismaken met de gemeenteraad en contact leggen met de pers. Tot slot wat inhoud betreft gaan we er van uit dat de meeste onderwerpen van 2021 ook in 2022 wederom actueel zullen zijn.