In de 11e eeuw beschreef monnik Stefelijn deze regio: “In deze landstreek ligt Campinia (Kempenland), bestaande uit ver uitgestrekte vlakten, door de zonnehitte verbrand. Dit land is niet tot enige handel geschikt, noch tot het gebruik der mensen, maar is alleen vervuld met holen of schuilhoeken van struikrovers, uit welke holen zij met hun verdragend gezicht, terwijl niets hun in den weg staat, de vreemde reizigers zeer gemakkelijk kunnen ontdekken.”
Het zou anders lopen. Toch groeide Eindhoven tot de 19e eeuw maar langzaam, er was soms zelf prake was van een bevolkingsafname. Dit kwam door oorlogen en besmettelijke ziekten, met name de pest. In de 20e eeuw verdubbelde de Eindhovense bevolking zich meerdere malen. Dit was onder meer te danken aan de verbeterde gezondheidszorg en huisvesting en een enorme toeloop van mensen van buiten de stad en regio door de sterke groei van de werkgelegenheid. Dit was in het bijzonder het geval in de periode 1920-1930, en kan op het conto geschreven worden van Philips.
De naam Eindhoven
Een eenduidige verklaring voor de naam Eindhoven is er niet. Talloze onderzoekers hebben zich al op deze vraag gestort, zoals bijvoorbeeld deze:
- De oorsprong van de naam Eindhoven zou in de 5e eeuw liggen. De naam zou afgeleid zijn van het riviertje de Einde of Ende dat we tegenwoordig kennen als de Gender. De naam Eindhoven bestaat uit twee delen: ‘ende’, wat rivier (de Gender) betekent en ‘hova’. Een hova was oorspronkelijk een stuk grond van ongeveer 10 hectaren groot, in bruikleen of pacht gegeven aan particulieren, die de gronden in stukken van een bepaalde grootte ontgonnen. Pas later kreeg hoeve de betekenis zoals we die nu kennen: gebouw met grond ten behoeve van de exploitatie. Eindhoven betekent in deze verklaring dan hoeve aan de rivier.
- In zijn eerste oorsprong is de naam Eindhoven mogelijk ontstaan als deel van Woensel. Afgaande op het gegeven dat het aan Eindhoven grenzende gedeelte van Woensel lang de naam Eindje heeft gedragen, (Eindje was een gehucht bij Woensel, bij de aanleg van het hoogspoor is dit echter verdwenen), mag verondersteld worden dat dit in de 11e of 12e eeuw ook het geval was voor het zuidelijkste deel van Woensel, dat in de delta van de Gender en de Dommel lag. Het woord ‘einde’ in de middeleeuwen was zeer bekend. Eindhoven betekent in deze verklaring de hoeve op het einde van Woensel.
Stadsrechten
Eindhoven kreeg in 1232 stadsrechten. De kleine agrarische nederzetting aan Dommel en Gender kreeg deze toegekend door Hertog Hendrik I van Brabant. Waarschijnlijk om zo het handelsverkeer te bevorderen van noord naar zuid (Den Bosch- Luik) en van oost naar west (Antwerpen –Duitsland). De toekenning van de stadsrechten had vier voordelen:
- De rechtspraak kwam in handen van schout en schepenen, (de voorgangers van het college van Burgemeester en Wethouders) te liggen. Beroep was in bepaalde gevallen mogelijk bij het hof van Brabant.
- Aan Eindhoven werd het marktrecht verleend. Dat betekende dat voortaan een weekmarkt gehouden mocht worden. Dit was van groot belang voor de handel én vergroting van het afzetgebied. De vrije weekmarkt was alleen voorbehouden aan de stad; bewoners uit de omtrek waren verplicht met hun handelswaar naar Eindhoven te komen en daar op de markt te verkopen.
- Aan de burgers van de stad Eindhoven werd tolvrijheid verleend. Dit was van groot belang voor het stimuleren van het handelsverkeer. Het betekende namelijk dat Eindhovense handelaren, oostwaarts tot aan de Maas en westwaarts tot Antwerpen, bij het vervoer van hun handelswaar geen tolgeld hoefden te betalen.
- Ook kregen burgers het recht om voor een eigen plaatselijke rechter te verschijnen.
In 1982 is het 750-jarig bestaan van de stad Eindhoven uitbundig gevierd.
1920 - Samenvoeging van Eindhoven met Tongelre, Woensel, Strijp, Gestel en Stratum
Op straat hoor je het nog vaak. “Ik ben Eindhovenaar, en een ...”. Vaak komt daar ook nog het voormalige dorp waar men woont ter sprake. De gemeente Eindhoven zoals we die nu kennen, bestaat pas sinds 1920. In 1920 kampten de dorpen Tongelre, Woensel, Strijp, Gestel, Stratum met enorme problemen op planologisch, sociaal en financieel gebied. De arbeiders in de hard groeiende Eindhovense industrie woonden in de omliggende dorpen. De dorpen beschikten niet over de financiële middelen en ruimte om deze arbeiders goed te huisvesten of te ondersteunen in geval van werkeloosheid. Vandaar dat op 1 januari 1920 de vijf omliggende gemeenten met Eindhoven werden samengevoegd. Hoewel Eindhoven van deze gemeentes veruit het kleinste oppervlak en aantal inwoners had, werd het toch de naamgever werd van deze supergemeente.